American tune: het failliet van de Amerikaanse droom, anno 1973

Klik hier voor de volledige tekst || Beluister een fragment || Beluister mijn karaokeversie

Het nummer American tune van Paul Simon (als single uitgekomen in 1973 en te vinden op het album There goes rhymin' Simon) schetst een somber beeld van Amerika en vormt een soort openbaar excuus voor wat Amerika de wereld heeft aangedaan.

Het nummer werd geschreven op een bijzonder moment in de geschiedenis: de Vietnam-oorlog was op een fiasco uitgelopen en Amerika likte zijn wonden. Het Watergate-schandaal zou pas het jaar daarop de wereld schokken, maar onder de Amerikanen heerste een dof gevoel van naderend onheil. Het zou nooit meer zo worden als het was, Amerika had zich voor het oog van de wereld geblameerd en vanaf dat moment zou het alleen maar bergafwaarts gaan. Gezien allerlei latere ontwikkelingen en het feit dat Amerika zich decennia later in Irak in een nog veel uitzichtlozer moeras zou begeven en uiteindelijk zijn plaats als machtigste economie ter wereld aan China zal moeten afstaan, is het lied bepaald profetisch te noemen.

In de tekst wordt gerefereerd aan alle leugens en misleiding waaraan de Amerikaanse regeringen zich schuldig hebben gemaakt: Many's the times I've been mistaken / And many times confused / Yes, and I've often felt forsaken / And certainly misused. Iedereen is ten prooi aan hetzelfde doffe gevoel van uitzichtloosheid: I don't know a soul who's not been battered / I don't have a friend who feels at ease.

In het gedeelte tussen de tweede en derde strofe wordt een visioen verbeeld waarin de ik-figuur in een droom na zijn dood door de lucht zweeft en het Vrijheidsbeeld naar open zee ziet wegdrijven, symbool voor de teloorgang van de Amerikaanse droom. Daarna volgen herinneringen aan de overtocht van de Pilgrim Fathers en hun reeds lang vergeten idealen.

In de refreinen probeert de verteller het onheil te bezweren met gedachten als: tja, het kan ook niet altijd maar goed gaan, je mag niet verwachten dat Gods zegen eeuwig op je rust. Maar het hier voortdurend herhaalde it's all right klinkt wel bijzonder wrang en cynisch: de rest van het nummer ademt een sfeer die juist volstrekt niet all right is.

De melodie van de coupletten is, waarschijnlijk niet toevallig, gebaseerd op die van het koraal O Haupt voll Blut und Wunden uit Bachs Matthäuspassion, en in de doorwerking tussen de tweede en derde strofe zijn motieven uit werken van andere bekende Europese componisten herkenbaar. Hierdoor krijgt de titel een ironische dubbele lading. Het failliet van de Amerikaanse droom uit zich muzikaal in een verlangen naar terugkeer naar de oude Europese roots. Ook de regels Still, you don't expect to be bright and bon vivant / So far away from home en When I think of the road we're traveling on / I wonder what went wrong kunnen in die zin opgevat worden.

Het lied heeft duidelijk een gevoelige snaar geraakt bij de Amerikanen. Het is door veel artiesten en bands gecoverd en het is tot op de huidige dag een concert-evergreen. In 2011 heb ik een eigen karaokeversie van het lied ingezongen, ten opzichte van het origineel getransponeerd en iets versneld.

Studioversie op YouTube
Live-versie op YouTube
Mijn karaokeversie
Kort artikel over het nummer in de Engelstalige Wikipedia