Twee kinderen van de Koude Oorlog

Klik hier voor de volledige tekst || Beluister een fragment || Beluister mijn coverversie

Leningrad is een nummer van Billy Joel uit 1989. Het is geïnspireerd op een werkelijke belevenis van Joel tijdens zijn tournee door de Sovjet-Unie in 1987. Viktor, een Russische fan, bezocht alle zes concerten die hij gaf, en na een ervan ontmoetten de twee elkaar. In het lied wordt gerefereerd aan werkelijke gebeurtenissen uit het leven van Viktor en Billy Joel zelf, afgezet tegen grote politieke gebeurtenissen uit de betreffende periode.

Het lied begint met een beschrijving van de jeugd van Viktor. Hij werd geboren in 1944 en heeft zijn vader nooit gekend omdat die als zovelen omkwam tijdens de blokkade van Leningrad.

Viktor groeide op en merkte dat het leven in de Sovjet-Unie geen pretje was. De staat had altijd gelijk en een eigen mening werd niet op prijs gesteld. Hij leerde wodka drinken om zijn ellende te vergeten. Na zijn militaire dienst werd hij clown bij een circus om het leven van de Russische kinderen wat op te vrolijken.

Viktors levensverhaal wordt afgewisseld met dat van Billy Joel zelf, die is geboren in 1949. Hij groeide op tijdens de hoogtijdagen van de Koude Oorlog: de Sovjet-Unie was de grote vijand en werd op allerlei fronten in proxy wars bestreden, eerst in Korea en later in Vietnam. De kinderen op school moesten oefenen wat ze moesten doen als er een luchtaanval kwam: bliksemsnel onder hun tafeltjes gaan zitten. Ook refereert Joel aan de Cuba-crisis, toen de mensen regelmatig in schuilkelders vluchtten omdat er een atoomaanval werd verwacht. Toen de Sovjet-Unie haar raketten had teruggetrokken, wisten Joel en zijn generatiegenoten dat hun jeugd definitief voorbij was.

Het laatste couplet beschrijft de ontmoeting van Billy en Viktor. Viktor maakt Joels dochter aan het lachen en de twee mannen omhelzen elkaar. Het is eind jaren tachtig, onder Gorbatsjov is een detente ingezet en er lijken betere tijden op komst.

Het nummer heeft een cultstatus gekregen omdat korte tijd na het verschijnen ervan de Muur viel, de Koude Oorlog officieel ten einde was en de optimistische jaren negentig aanbraken. Leningrad kreeg al snel zijn oorspronkelijke naam Sint-Petersburg terug. Zo symboliseren de verhalen van Viktor en Billy het voortschrijden van de geschiedenis: beiden zijn opgevoed met de doctrine dat ze elkaars aartsvijand zijn, maar zodra ze elkaar ontmoeten blijken ze prima met elkaar te kunnen opschieten (We never knew what friends we had until we came to Leningrad).

Een mooi muzikaal contrast is dat de coupletten die over het treurige leven van Viktor gaan in een opgewekte majeurtoonaard zijn geschreven, terwijl de gedeelten over de Verenigde Staten in mineur zijn.

In januari 2013 heb ik een eigen coverversie van het nummer opgenomen.

'Leningrad' van Billy Joel op YouTube
Live-uitvoering op YouTube
Mijn coverversie